Parametrisch ontwerp, hype of toekomst?
Parameters: vragen en antwoorden
We spreken van parametrisch ontwerp wanneer tijdens het ontwerp van bijvoorbeeld een gebouw onderdelen door een bepaalde invoer achteraf kunnen variëren. Deze invoer noemen we parameters. Een parameter is in essentie een vraag, waarvan vastgelegd is welk soort antwoord erop gegeven kan worden. Onderling kunnen deze parameters in relatie staan tot elkaar, waardoor het antwoord op de ene vraag invloed heeft op andere vragen. Met behulp van software kunnen er antwoorden op deze vragen worden gegeven, waarvan de resultaten automatisch doorvertaald worden naar het model.
Niet nieuw
In de basis gebruiken we in het ontwerpproces al vanaf het begin parameters. Wanneer we de hoogte van een wand invoeren in onze ontwerpsoftware hebben we een parameter ingezet om het ontwerp te beïnvloeden. Hoewel dit feitelijk zo is, is dat niet wat er verstaan wordt onder parametrisch ontwerp. Het verschil is dat er bij parametrisch ontwerp een bepaalde vorm van automatisering is gekoppeld aan het wijzigen van parameters.
Parametrisch ontwerp
Op heel basaal niveau kunnen we al parametrisch ontwerp toepassen door een kozijncomponent te maken, waarvan we de hoogte, breedte en de posities van de stijlen kunnen aanpassen, terwijl het glaswerk automatisch meegroeit.
Op een niveau hoger kan dit bijvoorbeeld betekenen dat verschillende componenten afhankelijk van de instellingen van de parameters uitwisselbaar zijn of toegevoegd kunnen worden aan een ontwerp. Zo kan er bijvoorbeeld een dakraam worden vervangen voor een dakkapel, of een serre worden toegevoegd. Dit noemen we ook wel modulair ontwerp.
Wanneer we een stap verder gaan, combineren we het modulaire aspect met maatvoering. De lengte en breedte van een ruimte of een gebouw is dan een bijvoorbeeld parameter. De relatie met de verschillende gebouwcomponenten zorgt ervoor dat de gewenste verplaatsingen van gebouwonderdelen automatisch worden toegepast bij het wijzigen van de afmetingen.
Generatief ontwerp
De eerdergenoemde voorbeelden van parametrisch ontwerp gaan uit van vooraf bepaalde kaders van een gebouwontwerp. Bij generatief ontwerp worden er op basis van data en relaties complete vormen gegenereerd. In de fase van studies kan dit principe worden toegepast door verschillende analyses te koppelen aan een set variabelen van het gebouwontwerp. Zo kunnen er verschillende varianten van een ontwerp in een vroeg stadium automatisch worden gegenereerd en kan er op basis van de verschillende eisen een verfijning worden aangebracht.
Middel, geen doel
Kortom, parametrisch ontwerp geeft ons veel mogelijkheden, zowel op grote als op kleine schaal. Belangrijk hierbij is dat we het zicht houden op het, in de basis, eenvoudige principe dat eraan ten grondslag ligt. Op deze manier voorkomen we dat we nodeloze complexiteit toevoegen door een stuwende kracht vanuit de technologie. De tools moeten hun plek kennen als dienende hulpmiddelen voor een ontwerper die de regie heeft over zijn of haar creatie.
Adomi en Smit Installatie- & daktechniek
We gingen op een zonnige morgen langs bij Smit Installatie- & daktechniek in Eindhoven, waar eigenaar Mitchell Smit ons hartelijk ontving. Hij vertelde vol passie over zijn bedrijf, het ontwerpproces en het werken met Adomi.
bedrijf: | |
discipline: | Installatietechniek |
plaats: | Eindhoven |
Ontstaan en identiteit
Mitchell Smit groeide op in de regio Utrecht, waar hij als assistent -monteur is begonnen. Vanuit zijn stage maakte hij kennis met de nieuwbouw bij de Jaarbeurs in Utrecht; toen niet wetende dat hij zijn bedrijf zou richten op deze markt. Hij klom gestaag op binnen het bedrijf na het succesvol afronden van zijn MTS- en HBO diploma, en op een gegeven moment kon hij de zaak samen met een compagnon overnemen, maar zover is het niet gekomen. Inmiddels had hij uitzicht op een leven in Eindhoven, waar hij zijn eigen bedrijf kon gaan beginnen. Niet alleen hijzelf trok naar het zuiden. Zijn zus, die verantwoordelijk is voor de administratie, en zijn ouders zijn er nu ook woonachtig. Zijn ‘plan B’, zoals hij het zelf omschrijft, is nu werkelijkheid geworden. Smit Installatie- & daktechniek startte zes jaar geleden en ontwikkelt gestaag. Ze werken samen met bedrijven als Mc-Donalds, Woonveste, Hurks, Solvo Bouw, Rumat en Cnstrct.
Klein maar groots
‘Wat vanaf het begin meteen duidelijk was, was de lijn die we gingen volgen. Ik roep altijd dat we de knowhow hebben van een groot bedrijf, maar dat we wel nog middelgroot zijn. We leveren kwaliteit. We zijn niet gericht op zo snel mogelijk opleveren, maar we werken netjes en ruimen alles op. We hebben het bedrijf meteen ingericht met alle digitale mogelijkheden met betrekking tot werkbonnen en weekstaten’, aldus Mitchell. ‘Het is fijn om je eigen naam boven de gevel te hebben, je eigen logo te bedenken en alles in te richten zoals je het zelf wil hebben. Onze bussen zijn van alle gemakken voorzien met goed gereedschap erin, zodat de monteurs zich er prettig in voelen. Dat is belangrijk, mijn monteurs zijn kostbaar en schaars. We willen een platte organisatie zijn waar het fijn werken is met een leuke club mensen. We kunnen met deze groep werknemers werkbezoeken en uitstapjes plannen, zo houden wij mensen die de kar willen trekken en er niet aan gaan hangen.’
Om bij te blijven met de nieuwste ontwikkelingen worden de monteurs jaarlijks op cursus gestuurd. Zo zijn er de laatste jaren certificaten gehaald op het gebied van verduurzaming.
Werkzaamheden en ontwikkeling
Waar het bedrijf zich in het begin stortte op al het werk dat werd aangeboden, van een nieuwe gashaard tot klussen in de particuliere sector, en van badkamers plaatsen tot gratis inspecties uitvoeren, kent het nu een stevige positie in de regio Eindhoven. Om daar te komen, investeerde Mitchell veel tijd in netwerken en kwaliteit leveren. ‘Je kan wel meteen goud willen verdienen, maar ik wil nog steeds gebeld worden door partners op het moment dat het terugloopt in de markt.’ Mitchell kwam in aanraking met aannemers en architecten die hem keer op keer nieuwe projecten lieten uitvoeren. Inmiddels levert Smit Installatie- & daktechniek alles op het gebied van ‘W’: loodgieterswerk, gas, cv, riolering, dak en ventilatie. Veelal zijn ze werkzaam in de high-end kleinschalige nieuwbouw, waar ze warmtepompen, vloerverwarmingen en sanitair aanleggen. Juist deze niche spreekt Mitchell aan, omdat alles wat je bouwt vanuit niets ontstaat. ‘Ik wil uitgedaagd worden in leuke projecten die duurzaam zijn.’ Daarnaast zijn er de grotere projecten waar volledige studio’s en renovaties worden gerealiseerd. Vanuit al deze werkzaamheden ontstond de vraag om het tekenwerk te digitaliseren.
‘We moesten voor een project met een architect alles in 3D opleveren, dat konden we niet intern oplossen en toen heb ik wat offertes opgevraagd bij mensen die dat zouden kunnen oppakken voor ons. Ondertussen gaf een van mijn jongere werknemers aan dat hij wel wilde gaan tekenen, zo ging de bal rollen en kwam Adomi in beeld.’
Het belang van goed tekenwerk
‘Wij doen niks meer zonder tekenwerk,’ aldus Mitchell. ‘In het verleden moesten we wel eens wat maken zonder voorbereiding, dan ging je gewoon met een volle bus naar de locatie. Dat is niet prettig werken voor de monteurs in het veld, en daarbij word ik dan continu gebeld over onduidelijkheden op de bouw. Daarbij zijn veel tekeningen moeilijk leesbaar wanneer ze alleen in 2D zijn uitgewerkt. Het moet voor iedereen in het proces, van ontwerp tot uitvoering, duidelijk zijn wat er moet gebeuren. Een goede werkvoorbereiding is het halve werk. Daarnaast reduceren wij faalkosten door tijdig te communiceren met bouwpartners. Wij laten onze tekeningen door de opdrachtgever accorderen, zodat we nooit voor verassingen komen te staan. Bij akkoord kunnen wij gaan starten met onze werkzaamheden op de bouw. Wanneer we tijd hebben prefabben we hier in onze werkplaats’.
‘Door gebruik te maken van Adomi worden fouten zichtbaar vóór de uitvoering. Daarbij kunnen wij berekenen, dimensioneren en de regelgeving in de gaten houden in dezelfde omgeving. Ook kunnen wij veel beter inschatten hoeveel tijd en materiaal we kwijt zijn aan bepaalde onderdelen binnen de realisatie van een installatie. Op deze manier is de kwaliteit van de werkvoorbereiding verbeterd. Wanneer we vooraf goed tekenen, en een standaard-niveau van tekenen vasthouden, hebben wij daar tijdens het project plezier van. ‘
Ontwerpproces
‘Wij krijgen tekeningen van bijvoorbeeld de architect of de aannemer. Deze gebruiken wij als onderlegger voor ons ontwerp. Via een energieprestatiecertificaat (EPC) weten wij wat voor soort warmtepomp en vloerverwarming wij moeten installeren en leggen. Vervolgens kunnen wij onze calculatie doen. Bij acceptatie van ons voorstel gaan we echt ontwerpen, dit doen we meteen met zoveel mogelijk details. Hiervoor verzamelen we alle IFC- en DWG-bestanden, tekenen we ons werk in en versturen we dit naar de constructeur die er zijn fiat op moet geven. Wanneer alles is goedgekeurd voegen wij de maatvoeringen en aanzichten toe,’ vertelt Mitchell over het ontwerpproces.
Communicatie
‘Daarnaast is communicatie in projecten met bouwpartners natuurlijk van groot belang. Het ligt een beetje aan het niveau van de aannemer in hoeverre ze digitaal alles willen ontvangen. Wanneer alles netjes 2D of 3D wordt aangeleverd kunnen zij dit ook weer doorspelen naar de opdrachtgevers. Wij zijn voor de aannemer al vroeg in het traject een belangrijke speler op de bouw. Zij moeten met ons communiceren over de riolering en over de warmtepompen, vroeger zat de architect of een adviseur meer in die rol. Ik hamer er intern op dat de kwaliteit van de tekening meegroeit met de vraag uit de markt.’
Met een beetje hulp van Adomi
‘Vanuit het ontwerp van bijvoorbeeld het tracé kunnen wij via de functionaliteiten van Adomi gemakkelijk berekeningen doen. Daar hebben we veel profijt van. Ook het gemakkelijk genereren van materiaallijsten en zaagstaten voegt iets toe aan het niveau van onze werkvoorbereiding. Vandaag zijn we gestart met de realisatie van een project waarvoor we veel prefab hebben gemaakt, de functionaliteit binnen Adomi is daarvoor ingezet. Daarnaast is de relatie met Arkey goed, de tekenaars kunnen met vragen terecht bij de supportafdeling, en ikzelf heb af en toe contact met de afdeling advies.
Projecten
We werken in verschillende projecten van nieuwbouw tot renovatie. Ik wil graag alles nieuw aanleggen, zo ook bij een renovatie van een kantoorvilla in Eindhoven. Daar worden nu negen appartementen gerealiseerd. De vraag was of we zoveel mogelijk bestaande leidingen wilden gebruiken, maar ik opteer toch voor nieuw. Je weet niet of er iets lekt, en vervolgens wie er verantwoordelijk voor is. Daarnaast kost het veel meer tijd om alles aan te helen en af te persen. Wij willen de kwaliteit kunnen garanderen, alles wat je maakt is van jezelf, en dus nieuw.
Hoe wissel ik de productlijn van een rioleringstelsel?
Situatie
Na het merkloos ontwerpen van het leidingbeloop kun je in Adomi het rioleringstelsel automatisch met buizen, hulpstukken en afschot uit laten werken in een gekozen productlijn van een fabrikant. Als in de loop van het project waar je aan werkt besloten wordt om het complete stelsel, of een deel ervan, te gaan uitvoeren in een andere productlijn, hoe pak je dat dan aan in Adomi?
Oplossing
Een volledig rioleringstelsel wijzigen
Activeer het stelsel waarvoor je de productlijn wilt wijzigen.
Als er één rioolstelsel in het model aanwezig is, is dat automatisch het actieve stelsel. Als het er meerdere zijn, activeer je het juiste stelsel door de afsluiter te selecteren, in het menu Riolering te kiezen voor Wijzig eigenschappen en vervolgens op OK te klikken.Kies in het menu Riolering voor Productlijninstellingen.
Selecteer in de dialoog die verschijnt welke productlijn je wilt gebruiken. Je kunt het daar zo nodig ook aangeven als hierbij een beperkte set buisdiameters benut mag worden.
De buizen en hulpstukken worden nu automatisch omgezet naar de gekozen productlijn.
Een deel van een rioleringstelsel wijzigen
Selecteer de buizen en hulpstukken in het rioolstelsel die aangepast moeten worden.
Kies in het menu Riolering voor Productlijninstellingen.
Selecteer in de dialoog die verschijnt welke productlijn je wilt gebruiken. Je kunt het daar zo nodig ook aangeven als hierbij een beperkte set buisdiameters benut mag worden.
De geselecteerde buizen en hulpstukken worden nu automatisch omgezet naar de gekozen productlijn. Op de plek van de overgang van de ene naar de andere productlijn plaatst Adomi een voorgesteld hulpstuk met een uitroepteken ter herinnering dat dit mogelijk niet de door jou gewenste keuze is op die positie. Je kunt hier nu zelf een geschikt overgangshulpstuk plaatsen.
Hoe werk ik met ruimtes en zones?
Situatie
Tijdens het ontwerp van een gebouw zijn waardes als gebruiksoppervlakte en volume van belang. Ook in BIM-processen speelt dit een rol. De IFC-standaard om aspectmodellen uit te wisselen kent daarom de mogelijkheid om ruimtes te definiëren en te groeperen. In deze Aha lichten we toe hoe je dit in Adomi kunt toepassen.
Oplossing
Ruimtes plaatsen vanuit Abico
In de algemene bouwbibliotheek van BIM/MEP content bibliotheek Abico vind je de ruimtecomponenten in de categorie Basiscomponenten.
Je hebt de keuze tussen een basaal ruimtecomponent, of een van de ruimtecomponenten waarop bijvoorbeeld de berekende oppervlakte of inhoud in 2D wordt geannoteerd.
Plaats een ruimtecomponent als een veelhoek, door de contouren van de ruimte aan te geven.
In de optiebalk geef je vervolgens voor het geplaatste ruimtecomponent een elementhoogte of bovenvlak op.
Bij het exporteren naar een IFC-bestand krijgen de zo geplaatste ruimtes automatisch IfcSpace als entiteit toegekend.
In IFC viewer Areddo kunnen de ruimtes getoond worden door bij het 'Entity'-filter de 'Spaces' in te schakelen.
Zelf een ruimtecomponent maken
Je kunt ook zelf een ruimtecomponent maken, voor als je bijvoorbeeld ruimtes met verschillende kleuren wilt visualiseren.
Als je een vanuit Abico geplaatste ruimte selecteert, en vervolgens in het menu Project kiest voor Nieuwe component, maak je een nieuw ruimtecomponent aan met de al geplaatste als sjabloon.
Klik met de rechtermuisknop en kies Wijzigen stijl om de visualisatiekleur van de ruimte aan te passen.
Het is ook mogelijk om een ruimtecomponent volledig zelf te maken.
Je doet dat door een nieuw vlakvormig component aan te maken, met een componentcode die begint met ARKSP.
Geef de inhoud van je zelfgemaakte ruimtecomponent een variabele hoogte (0 + B) om hem mee te laten groeien met de hoogte-instellingen die het ruimtecomponent na plaatsing krijgt.
Ruimtes aan zones toewijzen
In een IFC-bestand kunnen ruimtes (IfcSpace) worden gegroepeerd tot een zone (IfcZone).
Groeperen kan nuttig zijn om bijvoorbeeld brandcompartimenten of een liftschaft aan te duiden, maar hoe de zones binnen een BIM-project worden toegepast is projectafhankelijk.
Je kent aan een ruimte een zone toe, door de naam van de zone in te vullen bij Systeem, in de optiebalk, nadat je de betreffende ruimte geselecteerd hebt.
Dit kun je ook voor meerdere ruimtes gelijktijdig instellen.
Als ruimtes bij Systeem dezelfde naam toegekend hebben gekregen, zullen ze bij export naar IFC aan dezelfde zone toegewezen worden.